دشت جفیر

جفیر دشت وسیعی است که از غرب به هورالهویزه، از شرق به رود کارون و از شمال به کرخه نور محدود شده و یکی از معابر اصلی هجوم ارتش عراق به شهرستان دشت‌آزادگان و اهواز بود. با آغاز جنگ لشکر 5 مکانیزه که با هجوم سراسری دشمن، حرکت خود را از طلائیه آغاز کرده بود. در چهارمین روز جنگ (1359/7/3) به جفیر رسید و ضمن استقرار عمده قوای زرهی خود در این منطقه،‌ تعدادی از واحدهایش را به سوی کرخه نور روانه کرد. از این پس جفیر مرکز هدایت و پشتیبانی قوای جبهه کرخه نور و هویزه و نیز مرکز ارتباطی و هماهنگ کننده قرارگاه‌های لشکر 5 و 6 ارتش عراق با عقبه خود و تأمین کننده نشوه و حتی شهر بندری بصره محسوب می‌شد.

در عملیات نصر (1359/10/15) رزمندگان قصد آزادسازی جفیر را داشتند، لیکن قوای زرهی عراق با بهره‌گیری از وضعیت مساعد زمین برای مانور زرهی، رزمندگان را عقب راند و تعدادي از نیروهای ارتش، سپاه پاسداران و دانشجویان پیرو خط امام را به شهادت رساند. پس از آن تعدادی از واحدهای دشمن از جفیر به سمت هویزه رفته و آنجا را نیز اشغال کردند. با آغاز عملیات بیت‌المقدس، دو لشکر مذکور به مقابله با رزمندگانی که از کرخه نور به سمت جفیر وارد عمل شد بودند پرداختند؛ لیکن در مرحله دوم عملیات بیت‌المقدس با دستیابی رزمندگان به نوار مرزی، دشمن که محاصره شدن دو لشکر خود را محتمل می‌دانست، در روز 19 اردیبهشت 1361 به منظور حفظ قوای خود مجبور به عقب‌نشینی از جفیر شد.

از آن هنگام منطقه جفیر یکی از مراکز اصلی هدایت و پشتیبانی عملیات‌های رزمندگان در هور الهویزه شد. از جمله در دو عملیات خیبر و بدر قرارگاه مرکزی هدایت عملیات در این منطقه مستقر بود. کیلومترها جاده آسفالتی که توسط واحد مهندسی سپاه سوم ارتش عراق طی یک سال و نیم اشغال منطقه در دل دشت جفیر احداث شده بود، میزان اهمیت دشت جفیر را در تدابیر دشمن برای استمرار اشغال کل منطقه نمایان می‌کند. جاده جفیر به طلائیه از سه راهی نزدیک پادگان حمید که به سه راهی طلائیه مشهور است، آغاز شده و پس از عبور از سه راهی جفیر و دشت کوشک به طلائیهمی‌رسد. این جاده که در اوایل جنگ توسط دشمن بازسازی شده بود تا قبل از عملیات خیبر تنها جاده آسفالت منتهی به هور بوده است.^[۱]

تقاطع جاده‌ی جفیرـ خرمشهر و اهواز

جاده‌ی جفیر به سمت منطقه‌ی ‌عملیاتی خیبر و بدر قرار دارد. نقاط این مسیر عبارتند از:

ـ دژ احداث شده در اول جاده‌ی سه کیلومتری پادگان حمید، برای ایجاد سد دفاعی در زمان جنگ؛

ـ پاسگاه برزگر، محل قرارگاه های تاکتیکی مختلف؛

ـ سه راهی فتح؛

ـ موانع و میادین مین و سیم‌های خاردار؛

ـ منطقه‌ی هورالعظیم؛ که پل خیبر و جاده‌ی سیدالشهدا(ع) به طول سیزده کیلومتر در هورالعظیم در زمان عملیات خیبر احداث گردید؛

ـ شط علی، پد قایق‌های به کار گرفته شده در عملیات خیبر و یادآور حماسه های عملیات آبی‌ـ خاکی رزمندگان اسلام؛

ـ ببیمارستان امام رضا علیه السلام که در عملیات خیبر و بدر مورد استفاده قرار گرفت؛

ـ ایستگاه صلواتی جفیر در تقاطع پاسگاه برزگرـ جفیر .2^[۲]

عملیات‌های مرتبط با یادبود جفیر

در عملیات نصر، رزمندگان قصد آزاد سازی جفیر را داشتند، لیکن قوای زرهی عراق رزمندگان را عقب راند و تعدادی از نیرو های ارتش، سپاه پاسداران و دانشجویان پیرو خط امام را به شهادت رساند.

با آغاز عملیات بیت‌المقدس، دو لشکر عراق به مقابله با رزمندگانی که از کرخه نور به سمت جفیر وارد عمل شده بودند پرداختند؛ لیکن در مرحله دوم عملیات بیت‌المقدس با دستیابی رزمندگان به نوار مرزی، دشمن که محاصره شدن دو لشکر خود را محتمل می‌دانست، مجبور به عقب نشینی از جفیر شد. دو عملیات خیبر و بدر قرارگاه مرکزی هدایت عملیات در این منطقه مستقر بود.3^[۳]

خاطرات مرتبط با یادبود جفیر

ماسه بادی

در زمان جنگ، منطقه جفیر، منطقه‌ای خشک و دارای زمینی ماسه ای با خاکریز‌های نزدیک به هم بود و از نظر نظامی موقعیت حساسی داشت و این باعث شده بود رزمندگان برای اسکان از خیمه استفاده کنند. ولی روزها رزمندگان به جهت این که از هواپیما های دشمن مخفی باشند، به دستور فرماندهی خیمه‌ها را جمع می‌کردند و زیر میله های خیمه‌ها و در زیر نور خورشید و گرمای سوزان آفتاب و هم چنین در معرض وزش باد های سوزان که ماسه بادی را با خود حمل می‌کرد و حدود سه-چهار سانتی متر زمین را با ماسه بادی فرش می‌کرد قرار می‌گرفتند. هنگام غذا خوردن، بادها همچنان به انجام مأموریت مشغول بوده و ماسه بادی را با خود به ارمغان می‌آوردند و آن‌ها را چاشنی غذای رزمندگان می‌کردند، به طوری که رزمندگان وجود ماسه بادی را زیر دندان‌هایشان احساس می‌کردند.

تابستان و زمستان جفیر

در این منطقه در تابستان، رزمندگان برای استحمام از تانکرهای آب استفاده می‌کردند که بر اثر گرمای خورشید که به آن‌ها تابیده بود آن قدر داغ شده بود که بدن رزمندگان را می‌سوزاند. در این منطقه در زمستان باران‌های شدید می‌بارید به طوری که خیمه‌ها زیر آب می‌رفت و رزمندگان جایی به عنوان سر پناه نداشتند. گِل در آن جا حالت چسبندگی زیاد داشته و به خاطر شوره زار بودن منطقه، نفوذ آب در خاک کم بوده و آب مدت زیادی روی زمین باقی می‌ماند. همه این عوامل سبب شده بود که رفت و آمد بسیار مشکل باشد و اکثر خودروها به هم برخورد کرده و یا از جاده بیرون می‌رفتند و در نتیجه غذا رساندن به رزمندگان بسیار مشکل بود. همچنین لباس‌های رزمندگان شلی و گِلی می‌شد و حتی آب تمیز برای شستن لباس‌ها و همچنین برای خوردن هم وجود نداشت. پس رزمندگان مجبور بودند لباس‌ها و ظرف‌ها را با آب گل آلود بشویند و استفاده کنند.

خاطره از رزمنده بزرگوار جناب آقای حاج محمدی^[۴]