حضرت محمد باقر علیه السلام

حضرت باقر (ع)در سال 57 هجری در شهر مدینه چشم به جهان گشود او هنگام وفات پدر بزرگوارش سی وهفت یا سی وهشت سال داشت .مادرشان دختر حضرت حسن مجتبی علیه السلام وپدرشان نیز فرزند حضرت حسین علیه السلام است واراین جهت نخستین کسی بود که هم ار نظر تبار پدر وهم مادر فاطمی وعلوی بوده است .دوران امامت آن حضرت نیز نوزده یا بیست سال بوده است .

پیشوای پنجم در دوران خلافت خود با زمام داران وخلفای یاد شده معاصر بود :

1)ولید بن عبد الملک

2)سلیمان بن عبدالملک

3)عمربن عبدالعزیز

4)یزید بن عبدالملک

5)هشام بن عبدالملک

این خلفابه استثنای عمربن عبدالعزیز که شخصی نسبتا دادگر ونسبت به دیگر خلفا ،به خاندان پیامبر علاقمند بود ،همگی در ستمگری واستبداد وخودکامگی دست کمی از نیاکان خود نداشتند ومخصوصاً نسبت به پیشوای پنجم همواره سخت گیری می کردند.

پیشوای پنجم طی مدت امامت خود ،در شرایط نامساعد ،به نشر واشاعه ی حقایق ومعارف الهی پرداخت ومشکلات علمی را تشریح نمود وجنبش علمی دامنه داری به وجود آورد که مقدمات تاسیس یک دانشگاه بزرگ اسلامی راکه در دوران امامت فرزند گرامیش حضرت صادق علیه‌السلام به اوج عظمت رسید پی ریزی کرد . امام پنجم در علم وزهد ،عظمت وفضیلت ،سر آمد همه ی بزرگان بنی هاشم بود ومقام بزرگ علمی واخلاقی اومورد تصدیق دوست ودشمن بود . به قدری روایات واحادیث در زمینه مسائل واحکام اسلامی ،تفسیر ،تاریخ اسلام ،وانواع علوم ،از آن حضرت به یادگار مانده است . که تا آن روز از هیچ یک از فرزندان امام حسن (ع)وامام حسین (ع)به جانمانده بود .رجال وشخصیت های بزرگ علمی آن روز ،ونیز عده ای از یاران پیامبر (ص)که هنوز در حال حیات بودند ،از محضر آن بزرگوار استفاده می کردند. که از آن جمله می توان به جابر بن یزید جعفی وکیسان سجستانی (از تابعین )وفقهائی مانند :ابن مبارک ،زهری ،ابو حنیفه وزیاد بن منذر نهدی و......اشاره کرد که از آثار علمی او بهره مند شده وسخنان آن حضرت را ،بی واسطه وگاه باچند واسطه ،نقل نموده اند. کتب شیعه نیزدر زمینه های مختلف سرشار از سخنان واحادیث آن حضرت بوده وهرکس کوچکترین آشنایی با این کتابها داشته باشد این معنا را تصدیق می کند . وهم چنین کتب ومؤلفات دانشمندان ومورخان اهل تسنن مانند :طبری ،بلا ذری ،سلامی ،و...وهم چنین کتبی مانند :سنن ابن داود ،تفسیر نقاش ،تفسیر زمخشری وده ها نظیر این ها ،که از مهم ترین کتب جهان اهل تسنن هستند ،پر از سخنان پر مغز پیشوای پنجم است وهمه جا جمله:«قال محمد بن علی »و یا «قال محمد الباقر »به چشم می خورد .

آوازه ی علوم ودانش های امام باقر (ع )نقاط مختلف کشور اسلامی را پر کرده بود که لقب «باقرالعلوم »(گشاینده دریچه های دانش و شکا فنده ی مشکلات علوم )به خود گرفته بود .ابن حجر هیتمی یکی از دانشمندان برجسته اهل سنت می نویسد :محمد باقربه اندازه ای گنج های پنهان معارف ودانش های را آشکار ساخته ،حقایق احکام وحکمتها و لطایف دانش ها را بیان نموده که جز بر عناصر بی بصیرت یا بد سیرت پوشیده نیست واز همین جاست که وی را شکافنده ی وجامع علم ،وبر افرازنده ی پرچم دانش خوانده اند .

حضرت محمد باقر علیه السلام شاگردان برجسته ای در زمینه ها ی فقه وحدیث وتفسیر ودیگر علوم اسلامی تربیت کرد که هر کدام وزنه ی علمی بزرگی به شمار می رفت . شخصیت های بزرگی همچون :محمدبن مسلم ،زراه ،ابوبصیر ،هشام بن سالم و....از تربیت یافتگان مکتب آن حضرت بوده اند .

یکی از حوادث مهم زندگی پر افتخار پیشوای پنجم ،مسافرت آن حضرت به شام می باشد هشام بن عبد الملک که یکی از خلفای معاصر امام باقر (ع)بود ،همیشه از محبوبیت وموقعیت فوق العاده امام بیم ناک بود وچون می دانست پیروان پیشوای پنجم آن حضرت، دا امام می دانند ،همواره تلاش می کرد مانع گسترش نفوذ معنوی وافزایش پیروان آن حضرت گردد.به خاطر همین به حاکم مدینه نامه نوشت ودستور داد امام باقر (ع)وفرزندش را روانه شام کند .که در این زمان هشام تصمیم گرفت یک مسابقه تیر اندازی ترتیب دهدوامام (ع)رادر آن مسابقه شرکت بدهد تا بلکه به واسطه شکست در مسابقه امام در نظر مردم کوچک جلوه کند . ولی هنگامی که امام دست به کمان برد ونشانه گیری کرد تیررا درست به قلب هدف زد . آن گاه تیر دوم ،سوم وبه همین ترتیب تا تیر نهم که هر کدام به چوبه ی تیر قبلی می خورد .

در دورن امامت حضرت باقر (ع)فرقه های مذهبی وگروه های سیاسی ومذهبی متعددی مانند:معتزله،خوارج ومرجئه فعالیت داشتند وامام باقر (ع)هم چون سدی استوار در برابر نفوذ عقائدباطل آنان ایستادگی می نمود وطی مناظراتی که با سران این گروه ها داشت،پایگاه های فکری وعقیدتی آنان را درهم می کوبیدوبی پایگی عقائدشان را با دلائل روشن ثابت می کرد .در این جا به می توان به نمونه گفت وگو آن حضرت را با (نافع بن ازرق)،یکی از سران خوارج وهم چنین اسقف مسیحیان و...اشاره کرد .

امام باقر (ع)درروز هفتم ذی الحجه سال 114هجری به دست ابراهیم بن ولید بن یزید که گویا به تحریک وامرخلیفه " هشام بن عبد الملک "بوده باسم به شهادت رسانید .^[۱]

1. ↑ پیشوایی مهدی ،سیره ی پیشوایان ؛قم :موسسه امام صادق (ع)،چاپ سی ام ،1393

1. کتاب تاریخ اسلام؛ مهدی پیشوایی
2. گردآوری صدیقه عالی پور