حضرت حسن مجتبی علیه السلام

حسن مجتبی
نام	حسن
کنیه	ابومحمد
القاب	سبط زکی ،مجتبی ،طیب و....
تولد	مدینه، 15رمضان، عام الفیل
شهادت	مدینه ، 28صفر ،
وفات	21رمضان،سال 40 هجری
محل دفن	قبرستان بقیع
خانواده	همسران: جعده بنت اشعث، ام‌ّبشیر بنت عقبة بن عمرو، خوله بنت منظور بن زبّان، حفصه نوادهٔ ابوبکر، امّ‌اسحاق بنت طلحه، هند بنت سهیل بن عمرو، فرزندان: زید، حسن، طلحه، عمرو، قاسم، ابوبکر، عبدالرحمن، حسین اثرم، عبدالله، امّ‌الحسین، امّ‌عبدالله، فاطمه، رقیه، امّ‌سلمه

نام:حسن

لقب:سبط زکی ،مجتبی ،طیب و....

کنیه:ابومحمد

روز تولد:15رمضان سال سوم هجرت

محل تولد:مدینه

مادر:فاطمه(س)

پدر:علی(ع)

سال شهادت:28صفر سال50 هجری

محل دفن:قبرستان بقیع

تولد امام تا امامت

پیشوای دوم جهان تشیع که نخستین میوه ی پیوند علی (ع)با دخترپیامبر اسلام(ص)بود ،در نیمه ماه رمضان سال سوم هجرت در شهر مدینه دیده به جهان گشود .حسن بن علی (ع)از دوران جد بزرگوارش چند سال بیشتر درک نکرد،زیرا او تقریبا هفت سال بیش نداشت که پیامبر اسلام بدرود حیات گفت.پس از درگذشت پیامبر (ص)تقریبا سی سال کنار پدرش امیر مومنان قرار داشت وپس از شهادت علی(ع)به مدت ده سال امامت امت را برعهده داشت .

فریادرس محرومان

پیشوای دوم،نه تنها از نظر علم ،تقوا،زهد وعبادت،مقامی برگزیده وممتاز داشت ،بلکه از لحاظ بذل وببخشش ودستگیری از بیچارگان ودرماندگان نیز در عصر خود زبانزد خاص وعام بود .وجودآرام بخش دل های دردمند،پناهگاه مستمندان وتهید ستان،ونقطه امید درماند گان بود. هیچ فقیری از در خانه ی آن حضرت دست خالی بر نمی گشت.هیچ آزرده دلی شرح حال پریشانی خودرا نزد آن بزرگوار بازگو نمی کرد ،جز آنکه مرهمی بردل آزرده ی اوآن نهاده می شد گاه پیش از اینکه مستمندی اظهار احتیاج کند وعرق شرم بریزد احتیاج اورا بر طرف می ساخت واجاره نمی داد رنج ومذلت سوال را بر خود هموار سازد. امام مجتبی(ع)گاهی مبالغ قابل توجهی،پول را یک جا به مستمندان می بخشید ،به طوری مایه شگفت واقع می شد . نکته یک چنین بخشش چشمگیراین است که حضرت مجتبی(ع)با این کاربرای همیشه شخص فقیر را بی نیاز می ساخت واو می توانست با آن مبلغ تمام احتیاجات خود را برطرف نموده ، وزندگی آبرومندانه ای تشکیل بدهد و سرمایه ای برای خود تهیه نماید.امام روا نمی دید که مبلغ ناچیزی که خرج یک روز فقیر را تامین می کند،به وی داده شود در نتیجه او ناگزیر گردد برای تامین روزی بخورونمیری ،هر روز دست احتیاج به سوی این وآن دراز کند. حسن بن علی(ع)تمامی توان خویش را در راه انجام امورنیک وخداپسندانه،به کار می گرفت واموال فراوانی که در راه خدا می بخشید . حضرت مجتبی(ع) در طول عمر خود دو بار اموال ودارایی خود را در راه خدا خرج کردوسه بار ثروت خود را به دونیم تقسیم کرده ونصف آن را برای خود نگه داشت ونصف دیگر را در راه خدا بذل وبخشش کرد. ایشان با تدابیری خاص گره از مشکلات می گشود.همت بلند وطبع عالی حضرت مجتبی(ع)اجازه نمی داد کسی ازدر خانه او ناامید بر گردد وگاه که کمک مستقیم مقدورحضرت نبود،به طور غیر مستقیم در رفع نیازمندی های افراد کوشش می فرمود وبا تدابیر خاصی گره از مشکلات گرفتاران می گشود.

مبارزات حسن بن علی پیش از امامت

در زمان عثمان در حالی که خلیفه مردم را ،از بدرقه وصحبت کردن با ابوذر منع کرده بودندایشان در بدرقه پر خطر ابوذر غفاری حضور داشت .وهم چنین در جنگ جمل نیز،در رکاب پدر خود ، در خط مقدم جبهه می جنگید واز یاران دلیر وشجاع علی سبقت می گرفت وبرقلب سپاه دشمن حملات سختی وارد می کرد. در جنگ صفین نیز،در بسیج عمومی نیروها وگسیل داشتن ارتش امیرالمومنین(ع)برای جنگ با سپاه معاویه،نقش مهمی بر عهده داشت وبا سخنان پر شور ومهیج خویش ،مردم کوفه را به جهاد در راه امیرالمومنین(ع)وسرکوبی خائنان ودشمنان اسلام دعوت می نمود.

علل صلح امام حسن (ع)

ار نظر سیاست خارجی آن روز،جنگ داخلی مسلمانان به سود جهان اسلام نبود، زیرا امپراطوری روم شرقی که ضربت های سختی از اسلام خورده بود،همواره مترصد فرصت مناسبی بود تا ضربت موثر وتلافی جویانه ای بر پیکر اسلام وارد کند وخود را از نفوذ اسلام آسوده سازد.هر زمامدار وفرماندهی اگر بخواهد در میدان جنگ بر دشمن پیروز گردد ،باید از جبهه ی داخلی نیرومند ومتشکل وهماهنگی برخوردار باشد وبدون داشتن چنین نیرویی ،شرکت در جنگ مصلحانه نتیجه ای جز شکست ذلت بار نخواهد داشت. از نظر سیاست داخلی آن روز ،فقدان جبهه ی نیرومند ومتشکل داخلی ،مردم عراق ومخصوصا مردم کوفه ،در عصر حضرت مجتبی (ع)،که نه آمادگی روحی برای نبرد داشتند ونه تشکل وهماهنگی واتحاد.سبب شد که امام با دیدن شرایط نامساعد جامعه ،جنگ با معاویه را بر خلاف مصالح عالی جامعه اسلامی وحفظ موجودیت اسلام تشخیص داد وناگزیر به پذیرش صلح شد .

• مفاد صلح

پیمان صلح دارای چند ماده بود که از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد : حسن بن علی حکومت را به معاویه واگذار می کند مشروط به اینکه بر اساس دستور قرآن وروش پیامبر (ص)رفتار کند ،معاویه حق ندارد کسی را به جانشینی خود انتخاب کند ،بدعت وناسزاگویی واهانت به امیر مومنان علی (ع)باید متوقف شود وتمام مردم اعم از سکنه شام وعراق وحجاز از هر نژادی که هستند از تعقیب وآزار وی در امان باشند .

مسمومیت وشهادت امام مجتبی با دسیسه معاویه

معاویه که از سال چهلم هجرت ،تمام کشور اسلامی را تحت حکومت خود در آورد ،کم کم به این فکر افتاد که پسرش [[]]یزید را ولیعهد قرار دهد وبه این منظور در حیات خود از مردم برای جانشینی وی بیعت بگیرد .اما وجود امام حسن (ع)مانع بزرگی در این راه بود ،معاویه به روشنی در می یافت که وجود امام مجتبی (ع)وپیمان صلح بین ایشان ،طرح ولیعهدی یزید را با مانع بزرگی رو به رو می سازد از این رو معاویه در صددبر آمد تا امام حسن (ع)را به نحوی از میان بر دارد اودر این راه به شیوه نا جوانمردانه متوسل شد وجعده همسر امام حسن (ع)را تطمیع کرد تا آن حضرت را مسموم سازد ،به این منظور صد هزار درهم برای جعده فرستادوبه او پیام داد که اگر حسن بن علی را با زهر مسموم ساخته وبه قتل برساند ،اورا به همسری فرزندش یزید در می آورد جعده گول وعده معاویه را خورد ودست به جنایت بزرگی آلود وهمسر گرامی ومهربان خودرا مسموم کرده وحضرت دراثر مسمومیت شدید به شهادت رسید.

منابع

1. کتاب تاریخ اسلام؛ مهدی پیشوایی
2. گردآوری صدیقه عالی پور