عملیات کربلای ۴

عملیات کربلای ۴
بخشی از جنگ ایران و عراق
غواصان آماده‌ی شرکت در عملیات کربلای ۴
زمان ۳ دی ۱۳۶۵ تا ۵ دی ۱۳۶۵ مکان منطقه‌ی شلمچه، اروندرود، شرق و جنوب بصره، جزیره‌ ام‌‌الرصاص‌ و ابوالخصیب نتیجه با از پیش لو رفتن عملیات، ایران با شکست سنگین مواجه شد و به هیچ یک از اهداف عملیات نرسید. علت جنگ ایران می‌خواست ابوالخصیب را تصرف نماید و نیروهای مستقر در شبه جزیره فاو را محاصره نماید. از سمتی دیگر نیز با استقرار در جنوب بصره، این شهر را مورد تهدید قرار دهد.
طرف‌های درگیر
ایران	عراق
نیروها
سپاه پاسداران	ستاد کل نیروهای مسلح نیروی زمینی ارتش نیروی هوایی ارتش
با توجه به شکست سنگین نیروهای ایرانی در این عملیات، فرماندهان ایرانی به این نتیجه رسیدند که باید با استفاده از آمادگی نیروهای آماده، عملیات دیگری را برای غافلگیری عراق ترتیب دهند که هم بتواند منجر به پیروزی استراتژیک گردد و هم انتظار مردم برای یک عملیات موفقیت آمیز را بر آورده سازد که در نتیجه‌ی آن، عملیات کربلای ۵ طرح ریزی شد.

عملیات کربلای ۴ در تاریخ ۳ دی ۱۳۶۵ در منطقه‌ی جنوبی عراق، به منظور تصرف ابوالخصیب و تهدید بصره از جنوب آن، توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و با رمز محمد رسول الله (ص) اجرا شد و در تاریخ ۵ دی ۱۳۶۵ با شکست سنگین ایران، پایان پذیرفت.

• یادمان عملیات کربلای4

منطقه عملیات کربلای4 دارای ارزش و ویژگی‌های مهم سیاسی و نظامی است و می‌توان آن را مهم‌ترین منطقه عملیاتی در جبهه جنوب دانست. مرکز این منطقه، نخلستان‌های اطراف اروندرود حدفاصل جزیره بلجانیه تا بصره است که عرض آن چهار تا پنج کیلومتر و طول آن پانزده کیلومتر می‌باشد. زمین منطقه عملیاتی نیز دارای نهرها و کانال‌های کشاورزی است که برای پدافند موقعیت مناسبی دارد و جناحین منطقه نیز از شمال به آب‌گرفتگی شلمچه و کانال پرورش ماهی و از جنوب به خور زبیر و زمین‌های باتلاقی اطراف آن منتهی می‌شود و دشمن در آن قدرت پاتک ندارد.

پس از ده ماه بسیج امکانات و مقدورات کشور و استفاده از تبلیغات گسترده و وسیع مبنی بر تعیین سرنوشت جنگ در شرایطی که منابع صنعتی و اقتصادی و مراکز آب و برق کشور هدف بمباران شدید و گسترده دشمن قرار داشت، اجرای عملیات کربلای4 با چهار قرارگاه به نام‌های نجف، قدس، کربلا و نوح در دستور کار قرار گرفت و چهار منطقه شلمچه، ابو الخصیب، مقابل ام ‌الرصاص و جزیره مینو به این دلیل که به لحاظ مانور، آتش، عقبه و پشتیبانی به هم وابسته بودند برای تصرف شهر بصره و تهدید جاده صفوان ـ بصره انتخاب شد.

براین اساس قرارگاه نجف از شمال پنج‌ضلعی شلمچه تا جزایر بوارین و ام‌الطویله با هدف پیش‌روی در محور شلمچه، قرارگاه قدس با عبور از منطقه ام ‌الرصاص ـ بوارین با هدف پیش‌روی در محور پتروشیمی و ابوالخصیب، قرارگاه کربلا از مقابل جزیره ام ‌الرصاص با هدف تأمین کل منطقه و پیش‌روی تا جاده دوم و سوم و قرارگاه نوح با هدف تأمین جناح چپ و پیش‌روی در مقابل جزیره مینو، اجرای عملیات را در شش مرحله برعهده گرفتند.

عملیات می‌بایست در ساعت 22:30 تاریخ 3/10/1365 آغاز می‌شد. به همین علت غواص‌ها ساعاتی قبل از شروع عملیات به درون آب رفته و به سمت خط دشمن حرکت کردند. در این میان نیروهای دشمن که کاملاً آماده و هوشیار بودند ضمن پرتاب منور، با تیربار و خمپاره به طرف نیروهای خودی شلیک کردند. د رمجموع عملیات خارج از کنترل و هدایت فرماندهی قرار گرفته بود و قبل از هر دستوری، یگان‌ها با توجه به هوشیاری و عکس‌العمل دشمن به محض رسیدن به ساحل، درگیری را آغاز کردند.

با این حال رمز عملیات«یا محمد رسول الله(ص)» حدود ساعت 22:45 اعلام شد و نیروهای عمل کننده فقط توانستند در جزایر سهیل، قطعه، ام ‌الرصاص ، ام البابی و بلجانیه نفوذ کنند و در برخی مناطق نیز به صورت موضعی رخنه نمایند. در مقابل نیروهای دشمن با پرتاب پی‌درپی منور و اجرای چند مورد بمباران کنار نهر عرایض (عقبه برخی از یگان‌ها) و همچنین اجرای آتش مؤثر روی رودخانه اروند، عملاً سازمان غواص‌ها و نیز نیروهای موج دوم و سوم را به هم زد. به طوری که گاهی نیروهای یگان‌های مجاور پراکنده شده و اغلب نمی‌توانستند روی هدف عمل نمایند.

یکی از مناطق حساس عملیات، نوک جزیره ام ‌الرصاص بود که به رغم تلاش بسیاری که برای تصرف آن انجام شد، به علت هوشیاری دشمن امکان ادامه درگیری از میان رفت. دشمن با شلیک پرحجم تیربار روی آب، از عبور نیروها از تلاقی اروند و کارون جلوگیری کرد چراکه به خاطر حساسیتی که دشمن نسبت به ام ‌الرصاص داشت، در پدافند آن از 9 رده مانع طبیعی و مصنوعی بهره می‌برد، به طوری که هرگاه از هر خط عقب رانده می‌شد، در خط بعدی که نسبت به خط قبلی اشراف و تسلط داشت، مقاومت می‌کرد.

دشمن علاوه بر استفاده از اطلاعاتی که توسط آمریکا برای جبران حادثه ایران گیت (ماجرای مک فارلین) در اختیارش گذاشته شده بود، از هوشیاری کامل برخوردار بود. لذا با استفادهاز تاکتیک‌های ضد غواص و شناور، مانع از انجام عملیات براساس پیش‌بینی‌های قبلی شد. در این حال با توجه به هوشیاری دشمن به منظور حفظ قوا و طراحی دوباره عملیات آتی، از ادامه نبرد اجتناب شد و بلافاصله عملیات کربلای5 طرح‌ریزی و اجرا شد.

منبع: کتاب اطلس جغرافیای حماسی، ص 53 ـ 54

یکی از مکان‌هایی که به تازگی برای بازدید زائران مناطق عملیاتی جنوب کشور ساماندهی شده یادمان شهدای غواص در عملیات کربلای4 است که به علقمه شهرت یافته و میزبان 5000 زائر بوده است. عملیات کربلای4 به وسعت 25 کیلومتر مربع در سوم دی 1365 در حد فاصل شلمچه تا جزیره مینو به وقوع پیوست.

پس از سال‌ها غربت این منطقه که در کرانه های غربی رودخانه اروند و شهر خرمشهر قرار دارد، عده ای از غواصان شرکت کننده در این عملیات و خادمان شهدا در استان همدان در اقدامی خود جوش نسبت به ساماندهی این منطقه استراتژیک در استان خوزستان اقدام می‌نمایند وهم اکنون یادمان علقمه در سومین سال بازگشایی خود میزبان بسیاری از زائران کربلای ایران است. مدیر کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان همدان در خصوص اقدامات سومین سال ساماندهی یادمان علقمه (شهدای غواص) در استان خوزستان و شهر خرمشهر عنوان کرد: تیم اجرایی که شامل خادمان شهداست از پانزدهم اسفند در این مکان مستقر شده‌اند و تاکنون نیز 5000 نفر از یادمان عملیات کربلای چهار بازدید کرده‌اند.

محمدجواد زمردیان عنوان کرد: این یادمان به علت سهل‌الوصول بودن مسیر آن و قرار گرفتن در مسیر کاروان‌های راهیان نور از این پس مورد توجه قرار خواهد گرفت. وی با تاکید بر این که یادمان شهدای غواص مانند دیگر یادمان‌های استان خوزستان هنوز به طور ثابت برقرار نیست و تنها در نوروز امکان بازدید از آن وجود دارد، اظهار کرد: این منطقه تنها از پانزدهم اسفند تا پانزدهم فروردین قابل بازدید بود و برای زائران روایتگری از عملیات کربلای4 و نمایشگاهی از شهدای شاخص و ارائه محصولات فرهنگی نیز در نظر گرفته شده است. اما چندی پیش اداره کل بنیاد شهید استان همدان اقدام به ارائه نرم افزار فرهنگی با عنوان «دریا دلان» کرد که مختص عملیات کربلای4 بود. مدیرکل حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس استان در خصوص این که آیا از این محصولات فرهنگی نیز به زائران در این منطقه ارائه شد، گفت: این نرم افزار تهیه شده که البته اگر در مقیاس بالا تولید شده باشد می‌توان آن را ارائه کرد، نه آن که دوستان بیایند و تعدادی تولید کنند و بگویند کاری انجام شده است. وی اذعان کرد: اعتبار برای ساماندهی یادمان‌ها به هشت میلیون تومان می‌رسد و مشکل اعتباری در کشور نیز که گریبان‌گیر کاهش اعزام‌ها در سال جاری شده، سراسری است.وی که وظیفه اداره کل بنیاد حفظ آثار استان همدان را برقراری و تعیین اعتبار برای یادمان علقمه بر می‌شمرد، عنوان کرد: ایجاد فضای مناسب برای بازدید و ایجاد سرویس‌های بهداشتی سیار از دیگر اقدامات انجام شده در یادمان کربلای چهار است.

روزنامه جام جم، شماره 3659 به تاریخ 17/1/92، صفحه 15 (ایران)

http://www.magiran.com/npview.asp?ID=2703156

• عملیات‌های مرتبط با یادمان عملیات کربلای 4

نگارخانه تصاویر

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
•